Nowe wymogi dla produktów i usług – udogodnienia dla osób z ograniczeniami sensorycznymi

Najpewniej w połowie 2025 roku wejdą w życie przepisy wdrażające unijne wymogi odnośnie użyteczności (prawnie określanej jako: „dostępność”) niektórych produktów oraz usług dla osób, które doświadczają szeroko rozumianych ograniczeń sensorycznych (np. wskutek niepełnosprawności lub wieku). Mowa tu o implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług. Stosowny projekt niedawno trafił do Sejmu (projekt ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze). I chociaż jest to dokument przygotowany jeszcze przez poprzedni Rząd – to ostateczny kształt przepisów implementujących (niezależnie od tego, czy ten konkretny projekt będzie kontynuowany w nowej kadencji Sejmu RP) najpewniej będzie bardzo podobny. Omawiany projekt, w swoich kluczowych założeniach, bazuje bowiem właśnie na wspominanej dyrektywie unijnej.

Szczególną uwagę na nowe przepisy powinni zwrócić przedsiębiorcy z szeroko rozumianej branży mediów, a zwłaszcza przedsiębiorcy telekomunikacyjni. Regulacje zasadniczo obejmą bowiem zarówno oferowane przez nich usługi, jak i nawet dystrybuowany przez nich sprzęt (w tym: routery, modemy i urządzenia zapewniające dostęp do audiowizualnych usług medialnych). Nowe zasady obejmą także strony internetowe przeznaczone do szeroko rozumianego handlu elektronicznego, w tym także te przeznaczone do zawierania czy przedłużania umów (również poprzez popularne u telekomów elektroniczne biura obsługi abonentów).

Kluczowym założeniem nowych regulacji jest ułatwienie dostępu do usług oraz sprzętu osobom z ograniczeniami wzroku, mowy, słuchu, czy ruchu. Finalny efekt ma być taki, ażeby co najmniej jeden tryb obsługi danego produktu albo sposób korzystania z danej usługi zapewniał możliwość korzystania z niego bez wykorzystania określonego kanału sensorycznego (np. bez użycia wzroku, mowy, słuchu czy ruchu).

Przepisy dość drobiazgowo będą określać minimalne parametry sprzętu oraz usług. I tak, przykładowo: wszelkie etykiety, instrukcje, czy po prostu informacje o produkcie czy usłudze będą musiały zapewniać możliwość ich odczytu za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego. Nie będzie już więc wystarczające zapewnienie instrukcji na piśmie – konieczne będzie jej udostępnienie w formie umożliwiającej odczyt słuchowy, itd. Dodatkowo, wprowadzony zostanie wymóg tzw. alternatywnej prezentacji treści nietekstowych. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca będzie np. w instrukcji posługiwał się grafiką, to konieczne będzie zamieszczenie jej opisu – tak, ażeby osoba niewidoma mogła zapoznać się z jej treścią. Także same produkty będą musiały spełniać odpowiednie wymogi umożliwiające skorzystanie z nich przez osoby z ograniczeniami określonych zmysłów. Część z takich urządzeń będzie musiała być kompatybilna (w tym bezprzewodowo) z urządzeniami wspierającymi osoby niepełnosprawne – np. ze wzmacniaczami dźwięku. Telekomy powinny pamiętać, że nawet działając jedynie jako dystrybutorzy takiego sprzętu, także będą w pewnym stopniu odpowiadać za jego zgodność z przepisami.

Na ten moment przewiduje się pewne odstępstwa od tych zasad. Przedsiębiorca będzie mógł zaniechać wprowadzania zmian, jeżeli okażą się one dla niego nieproporcjonalnym obciążeniem lub gdyby wymagały one wprowadzenia zasadniczej zmiany podstawowych właściwości produktu lub usługi. Taką decyzję trzeba będzie jednak dokładnie udokumentować, a zebrane dokumenty przechowywać na potrzeby ewentualnej kontroli.

Bo warto wiedzieć, że przestrzeganie warunków nowej ustawy będzie kontrolowane (wprowadzony zostanie nawet specjalny mechanizm składania obywatelskich zawiadomień o naruszeniach). Przewiduje się przy tym administracyjne kary pieniężne w wysokości do 10-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS, jednak nie więcej niż 10% rocznego obrotu ukaranego. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do wydania decyzji o wycofaniu produktu lub usługi z rynku.

Nowe wymogi wejdą w życie najpewniej 28 czerwca 2025 roku, z wyłączeniem jednak produktów wprowadzonych do obrotu przed tą datą. Także umowy o świadczenie usług objęte zostaną pewnego rodzaju karencją – zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy będą mogły nadal obowiązywać w dotychczasowej treści aż do momentu ich wygaśnięcia (nie później jednak niż do 28 czerwca 2030 roku).