Ochrona sygnalistów coraz bliżej
Na ostatniej prostej wydaje się być rządowy etap legislacyjny dotyczący projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Wdrożenie przepisów chroniących tzw. sygnalistów wynika z dyrektywy unijnej nr 2019/1937 i nastąpi w Polsce z blisko 2 letnim opóźnieniem.
Celem przepisów jest zapewnienie ochrony osobom fizycznym, w szczególności szeroko pojętym pracownikom dokonującym zgłoszeń naruszeń prawa w podmiotach, w których wykonują pracę.
Kto?
Poza określeniem uprawnień sygnalistów oraz środków ich ochrony, ustawa nakłada także szereg wymogów na przedsiębiorców. Nie skupiając się na regulacjach dotyczących podmiotów publicznych należy wskazać, że dodatkowe obowiązki obejmą podmioty prywatne (bez względu na formę prowadzonej działalności), na rzecz których pracę świadczy co najmniej 50 osób. Podmioty prywatne wykonujące działalność w określonych branżach regulowanych (m. in. finansowej, przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska) również należą do grupy objętej powyższą ustawą, bez względu na ilość pracowników.
Co?
Nowe przepisy uprawniają pracowników do dokonywania trzech rodzajów zgłoszeń naruszeń prawa:
- wewnętrznych – w ramach struktury organizacyjnej podmiotu, na rzecz którego wykonują pracę,
- zewnętrznych – do organu publicznego właściwego ze względu na naruszone przepisy, a w razie braku możliwości ustalenia takiego organu – do Państwowej Inspekcji Pracy lub Policji (w razie zgłoszenia dotyczącego przestępstwa),
- ujawnień publicznych – po spełnieniu określonych w ustawie wymogów.
Z punktu widzenia obowiązków ciążących na przedsiębiorcach jednym z istotniejszych elementów projektowanych przepisów jest obowiązek wdrożenia procedur zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych w ramach struktury organizacyjnej – procedury zgłoszeń wewnętrznych.
Należy także wskazać, że niezapewnienie sygnalistom przewidzianej w przepisach ochrony, jak również nierealizowanie obowiązków wynikających z ustawy (np. nieustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych) podlegać będzie odpowiedzialności karnej.
Kiedy?
Ustawa wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia, przy czym termin m. in. na ustanowienie procedury wewnętrznej to jedynie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy. Niezbędne jest zatem ustalenie przez każdy podmiot prywatny, czy jest on objęty przepisami ustawy, a jeśli tak – podjęcie działań w celu zaprojektowania i wdrożenia odpowiednich procesów i dokumentów.