Ustawa o ochronie małoletnich przed dostępem do treści szkodliwych w Internecie – koniec wolności słowa online?
Przez lata Internet stanowił symbol wolności słowa i nieograniczonego dostępu do różnego rodzaju treści i informacji – przestrzenią, gdzie każdy mógł wyrażać swoje opinie bez cenzury. Ale czy ta era właśnie się kończy? Polski rząd zaczyna bacznie przyglądać się temu, co trafia do Internetu. Zaniepokojenie rośnie – podobnie jak gotowość do wprowadzenia konkretnych regulacji. Czy to oznacza początek cenzury? A może realną ochronę obywateli, w tym małoletnich, przed zagrożeniami?
Tym artykułem rozpoczynamy nowy cykl, w którym przyjrzymy się planom i projektom dotyczącym blokowania treści w Internecie – od działań chroniących dzieci, aż po przeciwdziałaniu hejtowi.
Blokowanie treści – brak wspólnej strategii
Problem braku spójności w podejściu do blokowania treści w Internecie staje się coraz bardziej widoczny. Każdy resort i urząd dąży do wdrażania własnych procedur oraz narzędzi, co w konsekwencji prowadzi nie tylko do generowania wysokich kosztów – zarówno dla administracji publicznej, jak i dla sektora prywatnego – lecz także zwiększa ryzyko nadużyć, w tym wykorzystania systemów blokowania przez cyberprzestępców.
Obecnie w Polsce funkcjonują dwa rejestry służące do blokowania treści internetowych:
- Rejestr domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 r.,
- Rejestr domen wykorzystywanych w celach wyłudzania danych osobowych lub uwierzytelniających, prowadzony przez NASK.
Coraz częściej pojawiają się jednak nowe inicjatywy – od pomysłów stworzenia rejestrów związanych z kryptowalutami i treściami pornograficznymi, po prace nad systemami identyfikującymi i blokującymi treści hejterskie naruszające prawa autorskie. To wyraźny sygnał, że kierunek działań zmierza w stronę coraz szerszej kontroli nad tym, co trafia do sieci.
Ustawa o ochronie małoletnich w Internecie a historia blokowania treści pornograficznych
Jednym z najgłośniejszych tematów ostatnich tygodni jest projekt ustawy o ochronie małoletnich przed dostępem do treści szkodliwych w Internecie (więcej informacji na temat projektu ustawy oraz szczegółowe omówienie pojęcia treści szkodliwych mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej kancelarii USTAWA O OCHRONIE MAŁOLETNICH W INTERNECIE). Zakłada on m.in. ograniczenie dostępu osób niepełnoletnich do treści pornograficznych.
Warto jednak zaznaczyć, że projekt nie przewiduje całkowitego zakazu pornografii w sieci czy jej usuwania z domen internetowych – jego celem jest wyłącznie blokowanie domen z treściami pornograficznymi, które nie posiadają wbudowanego mechanizmu weryfikacji wieku. Tym samym mechanizm ten ma służyć ochronie dzieci przed dostępem do nieodpowiednich materiałów.
Temat ten nie jest nowy – już w 2021 roku NASK, we współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji, w ramach Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE), rozpoczął prace nad rozwiązaniami technologicznymi ograniczającymi dostęp do treści pornograficznych (aplikacja mOchrona na urządzenia końcowe). W 2022 roku Ministerstwo Cyfryzacji przedstawiło pierwsze projekty ustaw przewidujących mechanizmy identyfikacji i kontroli takich treści w Internecie. Pomysł ten powrócił niedawno w nowej odsłonie – za sprawą działań obecnego wiceministra Cyfryzacji, Michała Gramatyki.
Nowy rejestr treści pornograficznych – co wiemy?
Zgodnie z zapowiedziami, planowane jest stworzenie rejestru domen umożliwiających dostęp do treści pornograficznych bez uprzedniej weryfikacji wieku. Dostęp do domen wpisanych do tego rejestru będzie blokowany przez dostawców usług dostępu do Internetu.
Co istotne, nie będzie wystarczająca jedynie deklaracja użytkownika – wymagane będą konkretne, skuteczne mechanizmy weryfikacji wieku. Wciąż jednak pozostaje wiele niewiadomych, w tym kluczowe kwestie takie jak:
- Kto będzie odpowiedzialny za ocenę, czy dana strona faktycznie zawiera treści pornograficzne?
- Jak będą wyglądały procedury odwoławcze w przypadku błędnego wpisania domeny do rejestru lub nieuzasadnionej blokady?
- Jakie metody weryfikacji wieku zostaną uznane przez ministerstwo za wystarczające i zgodne z przepisami?
Zgodnie z założeniami, rejestr ma być prowadzony przez NASK (Naukową i Akademicką Sieć Komputerową) we współpracy z Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Mimo to, wiele szczegółów dotyczących trybu działania, kryteriów oceny oraz zabezpieczeń proceduralnych nadal nie zostało doprecyzowanych.
Kontrowersje przy metodach weryfikacji wieku
Kolejną kontrowersyjną kwestią pozostają metody weryfikacji wieku użytkowników. Z jednej strony ich celem jest ochrona nieletnich przed dostępem do treści pornograficznych, z drugiej – pojawiają się poważne obawy dotyczące naruszenia prywatności użytkowników. Kluczowe pytanie brzmi więc: jakie metody weryfikacji wieku powinny zostać zaakceptowane przez Ministerstwo Cyfryzacji, aby skutecznie chronić osoby niepełnoletnie, a jednocześnie zapobiegać nadmiernemu gromadzeniu danych przez dostawców treści?
Projekt ustawy nie wskazuje szczegółowych rozwiązań technicznych w tym zakresie, ale zobowiązuje Ministerstwo Cyfryzacji do opracowania wytycznych określających wymagania, jakie powinny spełniać stosowane mechanizmy weryfikacji wieku. Zdaniem Ministra Gramatyki ten mechanizm powinien jedynie potwierdzać wiek użytkownika bez przekazywania innych dodatkowych danych, zwłaszcza danych biometrycznych.
Dopóki jednak wytyczne te nie zostaną opublikowane, zarówno dostawcy treści, jak i użytkownicy pozostają w stanie niepewności co do przyszłego kształtu i skutków proponowanych regulacji.
Jakie treści będą zamieszczane w Internecie w przyszłości?
Nadchodzące zmiany mogą znacząco wpłynąć na kształt polskiego Internetu. Dlatego tak ważne jest, aby na bieżąco śledzić działania polskiego ustawodawcy w tym zakresie. Zarówno krajowy rynek, jak i ministerstwa uważnie obserwują regulacje w innych krajach Unii Europejskiej – z jednej strony czerpiąc z nich wzorce, z drugiej wskazując na możliwe nadregulacje.
Chcesz być na bieżąco z tematem blokowania treści w Internecie? Szukasz wsparcia w obszarze cyberbezpieczeństwa?
Obserwuj nasz cykl – nadchodzące miesiące przyniosą wiele istotnych zmian.
➡️Zachęcamy do zapisania się na nasz biuletyn 📩
📣W biuletynie KPM eksperci przedstawiają aktualności ze świata rynku mediów i podpowiadają jak przygotować się na zachodzące zmiany.
