Wywiad z zastępcą Dyrektorki Departamentu Telekomunikacji w Ministerstwie Cyfryzacji Tomaszem Opolskim

Zapraszamy do lektury wywiadu z zastępcą Ministra Cyfryzacji Panem Tomaszem Opolskim, który przeprowadził adw. Maciej Jankowski podczas webinaru pt. „Wyzwania Prawa komunikacji elektronicznej” organizowanego w dniu 8 sierpnia 2024 roku przez Kancelarię Prawną Media oraz Polską Izbę Komunikacji Elektronicznej PIKE .

Prezentacja z wydarzenia dostępna jest TUTAJ. 

Już teraz zapraszamy na kolejny Webinar pt. „Prawo komunikacji elektronicznej- o czym jeszcze warto wiedzieć”.  Zapisy ruszyły! 

MJ: Panie Dyrektorze, z tego co wiem to pracy w Ministerstwie Cyfryzacji w najbliższych miesiącach raczej nie zabraknie. Po uchwaleniu PKE, na przygotowanie  czeka pakiet rozporządzeń. Obecnie oddano już do konsultacji publicznych dwa z nich (aktualnie jest to 5 rozporządzeń – przyp. redakcja), jedno dotyczące ładowarek USB-C, drugie opłat za numerację. Pytanie czy są już konkretne informacje kiedy możemy się spodziewać następnych i jakie to będą w pierwszej kolejności?

 TO: Panie Macieju, Szanowni Państwo. Ustawa PKE i prawo wdrażające tę ustawę to jest prawie sześćset artykułów plus wiele aktów wykonawczych do tego. Pracy nam więc na pewno nie zabraknie. Mam nadzieję, że w proces legislacyjny będzie zaangażowane nie tylko strona rządowa – Ministerstwo Cyfryzacji oraz pozostałe resorty ale także przedstawiciele rynku. Dwa akty są obecnie konsultowane[1], to jest rzeczywiście ładowarka, której konsultacje zakończą się prawdopodobnie w końcówce sierpnia oraz rozporządzenie dotyczące opłat za numerację. Rozporządzeń do wydania jest w sumie ponad 40, czyli bardzo duża paczka. Będziemy starali się przekazywać je do konsultacji partiami tak, żeby, po pierwsze być w stanie udźwignąć tak duży wysiłek legislacyjny z naszej strony, ale też żeby umożliwić Państwu stopniowe zgłaszanie uwag i dyskusji. Są to tylko procesy legislacyjne inicjowane przez Ministerstwo Cyfryzacji, a wiem, że Państwo jak i my jesteśmy zaangażowani również w inne procesy legislacyjne. Dokładnie w tym samym czasie toczy się konferencja uzgodnieniowa dotycząca zmian Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – która zarówno dla branży jak i dla ministerstwa jest bardzo istotna. Pomimo więc zakończenia jednego procesu legislacyjnego – PKE – to czeka nas dużo pracy.

Jeżeli chodzi o harmonogram kierowania projektów rozporządzeń do konsultacji, to w kolejnych dniach, jeszcze w sierpniu, planujemy przekazywanie do konsultacji ośmiu rozporządzeń. Te rozporządzenia dotyczą w części kwestii abonenckich, technicznych, gospodarki numeracji. Następnie planujemy przedstawić rozporządzenia dotyczące spraw obronnościowych, (związane z kontrolą operacyjną, retencją danych oraz planami działań w sytuacji szczególnych zagrożeń) oraz związanych z coroczną sprawozdawczością. Odnośnie przekazywania danych do UKE to chcielibyśmy przyjrzeć się danym zbieranym przez UKE podczas corocznej sprawozdawczości oraz inwentaryzacji. Chcielibyśmy wyeliminować (lub znacząco ograniczyć) zjawisko powtórnego zbierania tych samych danych, oraz pozyskiwać tylko te dane które są potrzebne do regulacji rynku.  

 MJ: Faktycznie, z powyższego wynika wręcz, że stwierdzenie „pracy nie zabraknie” to trochę eufemizm.

 TO: Przepraszam, czas nie jest łatwy, bo to okres wakacyjny, natomiast gonią nas terminy. Po pierwsze rozporządzenia, które są utrzymane tylko i aż na 2 lata – natomiast nasze doświadczenie wskazuje na to, że ten proces legislacyjny niestety nie kończy się tak szybko jak byśmy chcieli. Z uwagi na to, że tych rozporządzeń obligatoryjnych jest  ponad 30, a fakultatywnych kilkanaście to łączenie daje nam liczbę 46  rozporządzeń. Chcielibyśmy to stopniowo rozplanować i rozłożyć w takim czasie, żeby zarówno Państwo jak i my oraz wszelkie inne resorty i RCL mogły zaplanować te prace.

 MJ: Rozporządzenia to jedna rzecz, natomiast jestem też ciekawy podejścia jakie Ministerstwo Cyfryzacji ma do sprawdzania funkcjonowania nowych przepisów. Wiele rzeczy w PKE jest swego rodzaju rewolucją, część to zupełne nowości, jak przykładowo regulacja door2door, UFOR, zwrot niewykorzystanych doładowań, nowe rozwiązania regulacyjne (decyzje obszarowe). Czy w Ministerstwie Cyfryzacji jest jakiś plan na systemową ewaluację tego, jak te przepisy będą się sprawdzać w najbliższych miesiącach lub latach?

 TO: Jeżeli chodzi o ewaluację przepisów i sprawdzenia jak to zadziała w praktyce to, jesteśmy zobowiązani przez Komisję Europejską żeby taki przegląd przeprowadzić. Oprócz wymogu formalnego to celem resortu jest by Ustawa nie była ustawą martwą. Ona powinna pomagać czy to przedsiębiorcom czy to konsumentom czy te regulatorom. Chcielibyśmy sprawdzić po roku czy po dwóch, jak ta ustawa zaczęła funkcjonować, czy są jakieś rzeczy do poprawki. Będziemy więc na bieżąco monitorować funkcjonowanie przepisów. Na ten moment koncentrujemy się de facto na tych dwóch kwestiach: sprawy wdrożeniowe związane z ustawą, bo na pewno dostaniemy też sporo pytań z różnych kierunków dotyczących prawidłowego wdrożenia oraz przyjęcie aktów wykonawczych, o których już wspominałem. Chcielibyśmy do momentu wejścia w życie PKE wydać kilka najbardziej pilnych aktów wykonawczych. Jednym z nich jest rozporządzenie techniczne dotyczące jednolitej ładowarki USB typu C. Kolejne rozporządzenia dotyczą spraw abonenckich czy też niepełnosprawnych.

 MJ: Ministerstwo zapowiadało też, że po uchwaleniu PKE rynek telekomunikacyjny może spodziewać się ustawy o ułatwieniach inwestycyjnych. Czy faktycznie prace nad tą ustawą są już prowadzone? Czy jest jakiś przybliżony harmonogram, plany w tym zakresie?

 TO: Prace dotyczące procesu inwestycyjnego, ułatwień w procesie inwestycyjnym, rzeczywiście się toczą i zostały one w ostatnim czasie u nas wewnętrznie w Ministerstwie bardziej zdynamizowane. Kierownictwo Ministerstwa Cyfryzacji zakreśliło pewne priorytety i to jest jeden z głównych priorytetów legislacyjnych jeżeli chodzi o Departament Telekomunikacji. Poza obiecywanymi uproszczeniami w procesie legislacyjnym, chcielibyśmy przy okazji tego procesu również wdrożyć akt o gigabitowej infrastrukturze. Obecnie przygotowujemy projekt ustawy do uzgodnień wewnętrznych i zakładam, że na jesieni bieżącego roku zostanie to opublikowane, żeby Państwo mogli się z tym zapoznać i zgłaszać potencjalne uwagi.

 MJ: Przechodząc do tematów PKE. Oczywiście, nie da się omówić całej Ustawy, ale zanotowałem kilka kwestii, co do których przyda się z pewnością komentarz Ministerstwa. Jedną z nich jest rezygnacja w ostatniej wersji projektu rządowego z wymogu stosowania idei jednego dokumentu przy dokumentacji abonenckiej. Czy ten ruch oznacza całkowite odejście od tego pomysłu? Czy w przypadku gdyby jednak okazało się, że istniejące na rynku wzorce są zbyt zawiłe lub nietransparentne, to przewidujecie powrót do pomysłu doregulowania tej kwestii?

TO: Tutaj najbardziej istotna jest druga część Pana wypowiedzi. Po pierwsze wzięliśmy pod uwagę nie samą liczbę dokumentów tylko stopień ich zawiłości, skomplikowania czy też kolizji pomiędzy wieloma dokumentami. To co nam przyświecało, to to, żeby otrzymane przez klienta dokumentu były dla niego zrozumiałe, jasne, precyzyjne oraz zawierały podstawowe informacje o warunkach umowy. Dlatego dużą nadzieję pokładamy w tak zwanym „onepager” czyli zwięzłym podsumowaniu warunków umowy, który klient dostanie. Tam powinny się znaleźć najważniejsze postanowienia, natomiast pozostała część dokumentacji powinna być na tyle jasna i precyzyjna, że nie będzie wprowadzała w błąd. Tutaj nawiążę do wspomnianego procesu ewaluacji – jeżeli nie zauważymy wzrostu skarg konsumenckich, dokumentacja kliencka będzie poprawna, a praktyki przedsiębiorców będą zgodne z intencją ustawodawcy, to zakładam, że nie będzie konieczności powrotu do rozmowy o ograniczeniu liczby dokumentów.

 MJ: Mamy też kwestię bardzo szeroko dyskutowaną w konsultacjach, czyli zasady wprowadzania zmian umowach abonenckich. Zmiany względem poprzedniej wersji projektu zaszły i tutaj i w zakresie dostosowywania istniejących umów do PKE. Zwraca uwagę w szczególności to, że całkowicie odrębnie uregulowano temat wprowadzania klauzul do trwających umów. Czy to jest zamierzone działanie? Czy w założeniu autorów projektu wprowadzenie klauzuli modyfikacyjnej do umowy jest dostosowaniem tej umowy do PKE?

 TO: Każdy zapis jest przemyślany. Ustawa przewiduje trzy tryby modyfikacji zapisów umownych. Pierwszy tryb wynika ze zmian przepisów prawa, decyzji administracyjnych czy też zmian wyłącznie na korzyść konsumentów bądź redakcyjnych. Jest to tryb zmiany umowy „ex lege” – nie potrzeba na to specjalnej klauzuli modyfikacyjnej.

Natomiast dwa pozostałe tryby już tej klauzuli wymagają, to znaczy wymagają wprowadzenia do umowy zapisu, który umożliwia zmiany tej umowy. W takich przypadkach zdecydowaliśmy się na rozróżnienie pomiędzy umowami zawieranymi na czas określony (tryb drugi) i na czas nieokreślony (tryb trzeci). Stoimy na stanowisku, że w przypadku umów zawieranych na czas określony, żeby strony kontraktu, tj. zarówno konsument jak i przedsiębiorca telekomunikacyjny, dotrzymywały warunków umowy. W tym trybie ustawodawca przewidział ograniczoną możliwość zastosowania klauzul modyfikacyjnych.  Stosowanie klauzuli wymaga wystąpienia okoliczności, na które operator bądź nie miał wpływu, nie mógł ich przewidzieć, oraz zostały określone w umowie. Przy skorzystaniu przez operatora ze wskazanej klauzuli, klient powinien zachować prawo do odstąpienia od takiej umowy, ponieważ nie możemy obarczać konsumentów ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W przypadku umów zawieranych na czas nieoznaczony katalog przesłanek umożliwiających zastosowanie klauzuli modyfikacyjnej nie został określony. Sama klauzula musi jednak zostać zredagowana w sposób jasny i precyzyjny oraz stanowić jedno z postanowień umowy. Operator powinien też dać prawo klientowi do odstąpienia od takiej umowy, jeżeli na taką zmianę się nie godzi.

 MJ: Ze względu na kończący się czas spytam jeszcze tylko o ostatnią rzecz, która jest nowością i może nie być w pełni dobrze rozumiana. Mowa o UFOR, czyli usługę fakultatywnego obciążania rachunku. Definicja zawarta w ustawie jest bardzo szeroka, dlatego też chciałbym się dopytać o zakres tego przepisu. Czy dotyczy on płacenia za różne treści i usługi za pomocą rachunku telefonicznego? Czy należy go interpretować w ten sposób, że ma objąć wszelkie usługi sprzedawane przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w charakterze pośrednika?

 TO: Usługę UFORu, czyli usługę fakultatywnego obciążenia rachunku, zdecydowaliśmy się  uregulować na poziomie ustawy ze względu na zabezpieczenie interesów konsumenta. Ze strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów otrzymywaliśmy informacje związane ze skargami, nadużyciami które się zdarzają się w związku ze świadczeniem usług UFOR. UOKiK wskazywał, na znaczące ryzyko nadużyć, wprowadzania klientów w błąd, jeżeli chodzi o nieświadomość klientów, w tym, że decydują się na jakąś usługę, jednocześnie godzą się na doliczenie ceny za tę usługę w rachunku za usługę telekomunikacyjną. W ustawie zostało wiec jasno wskazane, że klienci przed skorzystaniem z usług UFOR powinni wyrazić zgodę na korzystanie z takiej usługi, transakcje powinny być akceptowane PINem, a dodatkowo określone zostały progi kwotowe dla sum obciążeń realizowanych w formule UFOR

 MJ: Czyli rozumiem, że UFOR dotyczy tylko zakupów dokonywanych już po zawarciu umowy, od innych podmiotów, za które to zakupy płacimy rachunkiem telekomunikacyjnym.

 Dziękuję w takim razie za rozmowę.

TO: Dziękuję Państwu za rozmowę i zaproszenie.

[1] Na moment publikacji tekstu do konsultacji zostało skierowane pięć projektów aktów wykonawczych wydawanych na podstawie prawa komunikacji elektronicznej. Projekty są dostępne na stronie RCL.