Nowe ustawy, nowelizacje… Jak wygląda proces legislacyjny? cz. II

Pierwszą część informacji o procesie legislacyjnym w Polsce zakończyliśmy przyjęciem projektu ustawy przez Radę Ministrów oraz przekazaniem jej do Sejmu.

Pamiętajmy, że projekt może zostać zmodyfikowany w związku z wynikiem notyfikacji Komisji Europejskiej przepisów technicznych.

Etap sejmowy, pomimo że czasowo może być znacznie krótszy (znane są przypadki prac trwających dosłownie kilka dni), jest niemniej skomplikowany. Z drugiej strony, prace parlamentarne, podobnie jak rządowe, mogą trwać wiele miesięcy, a nawet nie muszą zakończyć się uchwaleniem projektu ustawy.

Po wpływie projektu ustawy do Sejmu, jest mu nadawany numer druku. Następnie odbywa się pierwsze czytanie. Pierwsze czytanie może odbyć się na posiedzeniu plenarnym Sejmu lub w komisjach (w przypadku Ministra Cyfryzacji najczęściej są to Komisja Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii). Jeżeli pierwsze czytanie odbywa się we właściwej komisji, możliwe jest zgłaszanie poprawek. Jeżeli pierwsze czytanie odbywa się na posiedzeniu Sejmu, to kończy się skierowaniem projektu do komisji, chyba że Sejm odrzuci projekt w całości. Możliwe jest odrzucenie ustawy już w pierwszym czytaniu.

Warto pamiętać, że w toku prac parlamentarnych może odbyć się wysłuchanie publiczne. Uchwała o wysłuchaniu publicznym podejmowana jest przez komisję, do której skierowano projekt ustawy po zakończeniu pierwszego czytania, a przed rozpoczęciem jego szczegółowego rozpatrywania. Z interesujących rynek telco i mediów spraw, w 2023 roku wysłuchanie publiczne odbyło się względem projektu ustawy Prawo komunikacji elektronicznej oraz projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo komunikacji elektronicznej. Co więcej, w 2023 roku planowane były wysłuchania dla projektu nowelizacji ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz dla projektu ustawy o ochronie małoletnich przed dostępem do treści nieodpowiednich w internecie, ale te dwa projekty zostały wycofane z prac parlamentarnych przed terminem wysłuchania publicznego.

W toku prac komisji sejmowej, w której udział mogą brać eksperci, możliwe jest zgłaszanie poprawek. W sprawozdaniu Komisja może wnieść wniosek o odrzucenie, który rozpatruje Sejm. Jeżeli Sejm odrzuci wniosek, projekt wraca do komisji.

W ramach prac komisji, w której mogą brać udział eksperci, możliwe jest powołanie podkomisji. Podkomisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie o rozpatrzonym projekcie, wraz z określonymi poprawkami.

Podczas drugiego czytania Sejmowi przedstawiane jest sprawozdanie wraz ze zgłoszonymi poprawkami oraz wnioskami mniejszości. Następuje przyjęcie projektu (z ewentualnymi poprawkami) lub jego odrzucenie. Mogą zostać zgłoszone dodatkowe poprawki, wówczas projekt jest ponownie kierowany do komisji, o ile Sejm nie zdecyduje inaczej.

W trzecim czytaniu następuje głosowanie nad projektem ustawy.
Po uchwaleniu ustawy przez Sejm, jest ona przesyłana do Marszałka Senatu.
Marszałek Senatu przesyła projekt do właściwych komisji senackich, Senat przygotowuje poprawki. W sprawozdaniu komisja senacka proponuje: 1) przyjęcie ustawy bez poprawek albo 2) wprowadzenie do jej tekstu poprawek, albo 3) odrzucenie ustawy.

Jeżeli Senat uchwalił poprawki, Marszałek Sejmu kieruje projekt do właściwej komisji. Odbywa się głosowanie Sejmu nad uchwałą (przyjęcie, poprawki, odrzucenie) dotyczącą projektu ustawy.

Poszczególne poprawki Senatu mogą być poddane głosowaniu i przyjęte przez Sejm.
Warto pamiętać, że jeżeli Senat odrzucił ustawę, Sejm może tylko odrzucić uchwałę Senatu.

Następnie ustawa jest przekazywana do Prezydenta do podpisu. Prezydent może ustawę podpisać, zawetować lub skierować do Trybunału Konstytucyjnego.
Jeżeli ustawa zostaje ostatecznie podpisana, jest publikowana w Dzienniku Ustaw i zaczyna obowiązywać we wskazanym terminie.